Kompulsywne jedzenie (BED) — jak psycholog i dietetyk mogą pomóc w odzyskaniu relacji z jedzeniem i sobą samym?

Czym jest kompulsywne jedzenie?

To zaburzenie odżywiania, w którym pojawiają się napady jedzenia bez uczucia fizycznego głodu, po których często występuje poczucie winy, wstydu i bezradności. To reakcja emocjonalna, niekiedy jedyna znana forma ukojenia. W przeciwieństwie do bulimii, BED nie wiąże się z zachowaniami kompensacyjnymi.

Przyczyny kompulsywnego objadania: 

• Emocjonalna regulacja: Trudności z rozpoznaniem i przeżywaniem emocji.
• Zniekształcone myślenie: Krytyka własnego ciała, karanie się jedzeniem.
• Nieregularność posiłków: Długie przerwy, głodzenie się, późniejsze napady.
• Stres i sen: Przewlekłe napięcie oraz zaburzenia hormonalne wpływają na łaknienie.
• Biologia i układ nagrody: Czasem mózg sam domaga się nagrody w postaci jedzenia.

Objawy, które warto zauważyć

• Napady jedzenia bez głodu
• Jedzenie w ukryciu i w pośpiechu
• Brak kontroli i późniejsze poczucie winy
• Unikanie wspólnych posiłków
• Zajadanie stresu, emocji, samotności

Jak pomaga psychoterapeuta?

Psychoterapia to przestrzeń odzyskiwania kontaktu z ciałem i emocjami.

Skuteczne podejścia to:

• CBT (terapia poznawczo-behawioralna)
• DBT (regulacja emocji i impulsów)
• CFT (praca z wewnętrznym krytykiem, budowanie współczucia)

Jak wspiera dietetyk?

W nurcie neuroczułym dietetyk:

• Uczy regularności i uważności jedzenia
• Pomaga wyjść z cyklu głodzenia i przejadania się
• Pracuje bez ocen i bez presji liczenia kalorii
• Pomaga zaufać ciału i jego sygnałom

Intuicyjne jedzenie — czym jest i dlaczego tracimy z nim kontakt?

Intuicyjne jedzenie to sposób odżywiania, który opiera się na uważnym wsłuchiwaniu się w potrzeby ciała — nie w liczenie kalorii, zakazy i „czyste” produkty. To powrót do zaufania do sygnałów głodu i sytości, które każdy z nas miał jako dziecko. Jedliśmy, gdy byliśmy głodni, odchodziliśmy od stołu, gdy byliśmy najedzeni.

Z czasem tracimy tę intuicję. Dlaczego?

• Bo wchodzimy w świat diet, zasad, „dobrych” i „złych” produktów.
• Bo uczymy się ignorować głód: „jeszcze trochę wytrzymaj”, „nie wolno jeść wieczorem”.
• Bo jedzenie staje się narzędziem nagrody, kary, kontroli.
• Bo pod wpływem stresu i nieregularności biologiczne sygnały przestają być czytelne.

W efekcie przestajemy ufać swojemu ciału, a zamiast tego opieramy się na zewnętrznych regułach, które często pogłębiają problem z relacją z jedzeniem.

Na czym polega pomoc terapeutyczna i dietetyczna w odzyskiwaniu intuicji jedzenia?

1. Edukacja żywieniowa bez oceniania

Dietetyk neuroczuły nie mówi „czego nie wolno jeść”. Uczy:

• jak działają sygnały głodu i sytości,
• jak rozpoznać różnicę między głodem fizycznym a emocjonalnym,
• jak zadbać o regularność i rytm odżywiania bez restrykcji.

2. Odbudowywanie sygnałów ciała

Wprowadzane są łagodne zmiany:

• stałe pory posiłków,
• pełnowartościowe jedzenie,
• uważność na ciało po jedzeniu — nie tylko „ile”, ale „jak się po tym czuję?”.

3. Psychoterapia — poznanie, co naprawdę karmisz

Terapia pomaga:

• zidentyfikować potrzeby, które wcześniej były „zajadane”,
• pracować z emocjami: smutkiem, złością, napięciem,
• zmienić wewnętrzne przekonania: „Nie zasługuję na jedzenie”, „Muszę zasłużyć na odpoczynek”.

4. Praktyki samowspółczucia

W pracy z jedzeniem ogromną rolę odgrywa ton, w jakim mówisz do siebie.

• „Znowu zjadłam za dużo” → „Widocznie czegoś bardzo potrzebowałam”.
• „Nie umiem się kontrolować” → „Moje ciało szukało bezpieczeństwa. Teraz mogę posłuchać go lepiej.”

Intuicyjne jedzenie to nie cel sam w sobie. To język relacji ze sobą.

Nie chodzi o to, by zawsze „idealnie” rozpoznawać swoje potrzeby.

Chodzi o to, by przestać z nimi walczyć.

O to, by wrócić do siebie — czułego, uważnego, realnego.

Czy można wyjść z kompulsywnego objadania?

Tak, choć wymaga to czasu, uważności, gotowości do poznania siebie na nowo.

Nie chodzi o walkę, lecz o odzyskanie kontaktu z tym, co w Tobie najprawdziwsze.

Zachowania samoopiekuńcze – czyli jak wracać do siebie z troską, nie z kontrolą

Kiedy przez lata jedzenie służyło jako sposób na przetrwanie emocji, to odejście od kompulsywnego objadania się wymaga czegoś więcej niż „silnej woli”.

Wymaga nauki nowego języka opieki nad sobą.

Takiego, który nie opiera się na karze, dyscyplinie czy wstydu, ale na codziennych aktach łagodności.

Zachowania samoopiekuńcze to codzienne rytuały, które uczą Twoje ciało i układ nerwowy: „jesteś ważna, jesteś bezpieczna, zasługujesz na troskę.”

Co może być zachowaniem samoopiekuńczym?

• Regularne jedzenie — nawet jeśli nie czuję głodu, ale wiem, że moje ciało tego potrzebuje.
• Sen — nie jako luksus, ale podstawowy składnik emocjonalnej odporności.
• Prowadzenie dziennika emocji lub jedzenia — nie dla kontroli, ale dla świadomości.
• Delikatne ruchy — taniec, spacer, rozciąganie — by wrócić do ciała z ciekawością, nie z oceną.
• Mikroprzerwy w ciągu dnia — by zatrzymać się i zapytać: „Jak się mam?”.
• Odpuszczanie perfekcjonizmu — również w terapii i odżywianiu.

Zamiana krytyki na czuły dialog wewnętrzny:

„Nie jestem słaba” → „Byłam przemęczona, zrobiłam, co potrafiłam.”

„Znowu się objadłam” → „Zabrakło mi innego sposobu na ukojenie. Poszukam go.”

Dlaczego to ważne?

Układ nerwowy potrzebuje doświadczenia ukojenia, nie tylko unikania napięcia.

Samoopieka to profilaktyka nawrotów, to sposób na wzmacnianie poczucia własnej wartości, a przede wszystkim to alternatywa dla objadania się.

Nie jako „zastępnik”. Ale jako wybór, który mówi: „teraz umiem siebie usłyszeć”.

W nurcie Karmimy Myśli…

… uczymy, że samoopieka to nie tylko „zdrowy styl życia”.

To kultura łagodności wobec siebie.

To praktyka codzienna — często trudna, nie zawsze efektowna, ale głęboko uzdrawiająca.

Bo prawdziwa zmiana nie zaczyna się na talerzu.

Zaczyna się w słowach, które do siebie mówisz — i w małych gestach, które mówią Twojemu ciału:

„Jesteś bezpieczna/y. Już nie musisz się bronić jedzeniem.”